مدیتیشن عرفانی
مدیتیشن روزانهمدیتیشن عرفانی
مدیتیشن روزانهمدیتیشن در عرفان ایران
مدیتیشن یا مراقبه،
هم پیش از اسلام و هم بعد از اسلام در متن مراسم فرقه‌های عرفانی ایران، حضوری پرقدرت
و چشمگیر داشته و دارد. در سال‌های اخیر به ویژه پس از پژوهش‌های 30 ساله دکتر بنسن
در دانشگاه هاروارد، اثرات و برکات این تکنیک آرامش‌بخش در پیشگیری و حتی درمان بسیاری
از بیماری‌ها که براثر استرس به وجود می‌آیند به اثبات رسیده است.
مدیتیشن یا مراقبه چیست؟
اگر فردی چهار زانو یا در وضعیت لوتوس(شبیه به حالت مجسمه بودا) بنشیند و در حالی که چشمان خود را بسته به آرامی تنفس کند و همراه با نفس‌های آرام و یکنواخت یک واژه کوتاه را تکرار کند، پس از مدت کوتاهی به یک حالت آرامش جسمی و راونی می‌رسد. به این حالت مدیتیشن یا مراقبه می‌گویند.
در جریان مدیتیشن فرد به یک حالت «خلسه» فرو می‌رود و مانند کسانی که در شرایط خلسه هیپونتیزمی قرار گرفته‌اند، امکان مشاهده ذهنی افراد یا اماکنی پدید می‌آید.
برای درک بهتر این وضعیت می‌توان به مقدمه گلستان سعدی مراجعه کرد. سعدی در این مقدمه به عارف صاحبدلی اشاره می‌کند که «سر به حبیب مراقبه فرو برده و در بحر مکاشفت مستغرق شده است. زمانی که از این معاملت باز می‌ایستد، یکی از یاران به طریق شوخی و انبساط به او می‌گوید: در این سیر باغ و بستان روحانی که بودی، برای ما چه تحفه‌ای آورده‌ای؟ عارف می‌گوید: قصد داشتم چون به گلزارهای باغ معرفت رسیدم، دامنم را از گل پرکنم تا به یاران تقدیم کنم. ولی بوی گل‌های گلستان‌های معنوی چنان مرا مست کرد که دامنم از دست رفت.»
در وادی عرفان کسانی که در شرایط مراقبه به مشاهدات شگرفی نایل می‌گردند، هرگز از این خبر که به آن‌ها رسیده، خبری به دیگران نمی‌دهد.
مدیتشن در ایران باستان:
مدیتیشن یا مراقبه قسمت اصلی یا موتور محرکه فرقه‌های عرفانی است. از آن جا که پیش از اسلام در ایران در کنار دین زرتشت طریقت‌های عارفانه بسیار پرقدرتی مثل مانویت و طریقت مهر وجود داشته، سنت‌ها، مراسم و مناسک عارفانه آن‌ها در متن مراسم فرقه‌های صوفیه به ویژه اهل حق به عنوان استمرار یک مضمون فرهنگی حضوری بارز و پرشکوه دارند.
در کتاب «ریاض السیاحه» یکی از مشایخ صوفیه در شرح مسافرت به هندوستان با دقت و شگفتی به شرح حالات و رفتارهای گروهی از پارسیان هند می‌پردازد که مطابق رسوم گذشته به انجام مدیتشین یا مراقبه می‌پرداخته‌اند.
پارسیان هند برای انجام مدیتشن در وضعیت لوتوس قرار می‌گیرند و تمام توجه خود را برروی نحوه جریان هوا برروی نوک بینی خود متمرکز می‌کنند. آن‌ها برای این جلسات سیر و سلوک از واژه«فرنشین» استفاده می‌کنند و از ذکر جلی به خوبی بهره می‌برند. تنفس‌های آرام و عمیق، بستن چشم‌ها، تمرکز برروی خاطره پیر یا مرشد و گاه تمرکز برروی حرکات شعله‌های لرزان شمع از سایر روش‌هایی است که آن‌ها مورد استفاده قرار می‌دادند.
نقش مدیتیشن در طریقت‌های عارفانه و صوفیانه:
در کنار مذاهب بزرگ که به آن‌ها شریعت اطلاق شده و در اختیار تمام افراد و جامعه است. طریقت‌ا یا سیروسلوک‌های عارفانه‌ای هم وجود دارند که نخبگان یا برگزیدگان جامعه پس از تشریفات سختی امکان ورود به جمع یا محفل آن‌ها را پیدا می‌کنند. برای مثال:
طریقت عارفانه راهبان در کنار شریعت یا دین مسیح:
در کنار شریعت حضرت محمد(ص) طریقت‌های عارفانه و صوفیانه متعدد در کنار مذهب زرتشت، آیین مصر، مانویت، زروانیت و...
در کنار مذاهب هند، طریقت عارفانه بودایی وجود دارند. کسانی که به این فرقه‌های عارفانه وارد می‌شوند، زیر نظر رییس فرقه که پیر یا مرشد نامیده می‌شود، مراسم یا ریاضت‌های سختی را می‌گذارنند که مهمترین آن‌ها مدیتیشن یا مراقبه است. در شدیدترین شکل انجام مراقبه که به چله نشینی معروف است، سالک پس از تعالیم طولانی در اتاق تنگ و تاریکی به عنوان زاویه در گوشه‌ای از خانقاه با درجاتی از روزه‌داری به مدیتیشن چهل روزه می‌پردازد.
بسته به استعداد سالک و مهارت پیر یا استاد در جریان این سیر و سلوک‌های سالک به رویت و شهودهای اعجاب انگیزی مانند پرواز در آسمان، رویت منابع نوری بسیار بزرگ، احساس ارتباط و اتصال با کاینات و... می‌رسد که در بسیاری از کتب صوفیه به ویژه "مرصاد العباد" تالیف نجم‌الدین کبری به صورت مفصل ودقیق نوشته شده‌اند.
در تمام مذاهب از جمله دین مبین اسلام، مومنان در زمان نماز با استفاده از تسبیح به ذکر می‌پردازند. در قرآن مجید ذکر خدا موجب آرامش درون عنوان شده است. گویی مدیتیشن یا مراقبه یکی از نکات مشترک مذاهب، فرقه‌های عارفانه، علوم اجتماعی و علوم پزشکی است.
در شرایط کنونی در بسیاری از کشورهای جهان انسان‌های زیادی برای رسیدن به آرامش و تعالی روحی به مدتیشن روی می‌آورند و از آنجا که مردمان اروپا و آمریکا برای اولین بار از طریق آثار یوگیان هند با این روش آرامش بخش آشنایی پیدا کرده‌اند. به مدیتیشن به صورت سوغات هند می‌نگرند...
